“Biz, bize saldırılmadıkça savaşmayız” cümlesini siyasîler çok kullanır. Fakat bu cümlenin pek “sudan” olduğunu anlamak için ufak bir dikkate bile lüzum yoktur. Çünkü kendisine saldırılan bir millet ister istemez savaşacak, aşırı bir barışçı olsa bile yaşamak için bu uğraşı göze alacaktır.
Tarihin başlangıcından beri yapılan savaşların hemen hepsinde, dikkatle bakılırsa, bir savunma unsuru vardır, ilk saldıran tarafta bile kendini koruma içgüdüsü az veya çok bellidir. Dünyaya yayılmaya çalışmak, dünyadan silinmek korkusunun tepkisidir. İnsanlık tarihinde, milletlerarası ilişkilerin ana ilkesi “vurmayan vurulur” olmuştur. Barış, savaşın başka metotlarla devamı ve silâhlı savaşa hazırlığın ayrı bir şeklidir.
Tekniğin gelişmesiyle savaşları çok yıpratıcı ve çok ölümlü olmasından doğan ürküntü, görünürde milletleri barışa doğru iter gibi olmuşsa da bunun ne kadar aldatıcı olduğu meydandadır, İkinci Cihan Savaşı 1945’te fiilen bitti. Ondan sonra, günümüze kadar insanlık bir bütün olarak iki üç yıllık rahat yüzü gördü mü? Kore’deki savaş, Vietnam savaşı, Araplarla Yahudilerin üç defa Amerika ve Afrika savaşları dünyada tam bir barış yılının olmadığını gösteriyor.
İki millet arasındaki gerginlik ikisi arasında kalmıyorsa bunun sebebi, o ikisi arasındaki savaş sonunda doğacak durumun şu veya bu milletleri de başka açılardan ilgilendirecek nitelik taşımasıdır.
Herkes barıştan söz ettiği halde herkes savaşıyor. Çünkü herkes kendi yarınını, öbür gününü, daha uzak geleceğini emniyete almak istiyor. Çünkü kimse kimseye güvenmiyor. Çünkü herkes birbirinden korkuyor.
Çin’de komünist rejim kurulduktan sonra bu devlet ilk iş olarak Tibet’i zaptetti. Tibet, ortalama 5000 metre yüksekliğinde verimsiz, değersiz bir toprak parçasıdır ve dünyanın garip bir milletini barındırmaktadır. Arkadan Hindistan’a saldırıp ondan birkaç hektarlık bir toprak parçası kopardı. Sonra kuzeye yöneldi. Ruslar’a eski tarihî haklardan bahsetti. Fakat karşısındakini kendisinden güçlü görünce durdu. Daima duracak mı? Çocuk musunuz? Durursa kendi kendine mahvolur. Ya Hindistan’a, ya Rusya’ya taşacak. Taşmaya mecburdur. Çekirdek silâhlarını geliştirmek, teknikte biraz daha ilerlemek için bekliyor.
Rusya’nın geniş topraklan bugünkü 240 milyon nüfusunun beş katını barındırıp besleyecek, otarşik bir hayat sürdürecek kadar verimli ve her bakımdan zengindir. Fakat kendisini emniyette hissetmiyor. Kırımlılar’ın ve Napolyon’un Moskova’ya girişlerini, Alman ordularından ancak korkunç kış ve Amerikan yardımı sayesinde kurtulduğunu unutamıyor. Bunun için Varşova Paktı’ndaki uydu devletleri Batı tehlikesine karşı tampon gibi kullanıyor. Çekoslovakya’nın işgali aslında Rusya’nın uzaktan savunmasıdır. Yoksa Kremlin’in iddia ettiği gibi Çekoslovakya’yı Batı Almanya istilâ edecek değildi. Çekoslovakya komünizmden sıyrılıp tam bir Batı demokrasisi olacak ve bunu önce uydular, sonra artık iyice uyanmış bulunan Ukraynalılar, Türkler ve öteki iç milletler takip edecekti. Ruslar bu uzak tehlikeyi önlemek için büyük prestij kaybı pahasına o istilâyı yaptılar.
Amerika’nın Asya macerasını da kuru bir emperyalizm kelimesiyle açıklamaya kalkmak çok sathî bir görüştür. Araya bazı fabrikaların çıkarı karışmış olsa bile bu savaşlar, Asya’ya ve oradan Afrika’ya sıçrayıp yayılacak komünizmin daha sonra Amerikan anavatanını tehdit eder hale gelmesi ihtimaline karşıdır.
İki Cihan Savaşı arasında bir “önleyici savaş” deyimi çıkmıştı. Hitler’in silahlanmaya başlayarak Almanya’dan intikam seslerinin yükseldiği sıralarda Fransa’da, Almanya kuvvetlenmeden açılacak bir savaşla onu büyük tehlike olmaktan çıkarmak düşüncesi uyanmıştı. Bunu yapsalardı Almanya tekrar yenilerek büyük bir askerî güç olmaktan çıkacak, İkinci Cihan Savaşı olmayacaktı. Fransızlar buna kıyışamadılar. Bunu tavsiye eden ileri görüşlü devlet adamlarına ve generallerine aldırmadılar ve bunun cezasını çok acıklı şekilde çektiler.
Aynı önleyici savaşı Habeşler de İtalyanlar’a karşı yapabilir, Mussolini Habeşistan’ı istilâ fikriyle Süveyş Kanalı’ndan yavaş yavaş askerî birliklerini geçirerek Eritre ve Somali’ye yığarken, iptidaî silâhla, fakat kalabalık ordularıyla saldırarak İtalyan yığınağını bozabilirlerdi. O zamanki araçlarla haftada ancak birkaç bin asker taşıyan İtalyanlar bunun üstesinden gelemezler, Habeşistan kurtulurdu. Fakat Habeş imparatoru korktu. Askerî müşaviri olan Vehip Paşa’nın fikirlerine iltifat etmedi. Hatta İtalyanlar’ı tahrik ediyor gözükmemek için askerlerini sınırdan geri çekti. Sonu malûm…
Şimdi Irak Devleti Başkan Yardımcısı General Ammâş Türkiye’ye gelirken yukarıdaki örnekleri ki bunlar daha da çoğaltılabilir, hatırlamakta fayda vardır.
Irak, Osmanlı İmparatorluğu’nun Musul, Bağdat ve Basra Vilâyetleri üzerinde kurulmuştur. Musul “Millî Misak”ın içinde olduğu halde sırf Kerkük petrolleri yüzünden İngilizler direnmişler, bu yüzden Şeyh Sait isyanını çıkarmışlar; Balkan, Cihan ve Kurtuluş Savaşlarından bitkin ve yıkık bir halde çıkan Türkiye yeni bir savaşa girecek güçte olmadığı için nihayet Kerkük Türkleri ile birlikte Musul’u da feda etmek zorunda kalmıştı.
Bu eski Musul vilâyetimizin güney bölümlerinde “Türkmen” denilen Irak Türkleri yaşamaktadır. Sayıları 750.000 kadar olan bu Türkler milli şuur bakımından örnek seviyede bir topluluktur. Bu topluluktan Irak Devleti’ne karşı hiçbir zarar gelmediği halde Irak Hükümeti bunlara gereğince bir azınlık hakkı tanımamıştır. Aksine, kendisine isyan eden ve dağlık bölgelerde tutunup Rus, Amerikan, İngiliz ve Acem yardımı gören kürtlere haklar ve tavizler verirken Türkler’in varlığını bile unutmuş gibi gözükmüştür. Türkiye’ye gelen bu General Ammâş, bir süre önce bir Türk gazetecisiyle yaptığı konuşmada “bu meseleyi fazla kurcalamayın. Hem devlet adamına yakışmayan bir ağız kullanmıştır.
Ammâş, milletlerin değer ve ehemmiyetinin nüfus sayısıyla ölçülemeyeceğini unutmuş gözüküyor. Irak Türkleri 150.000 kişi de olsa Türk ve büyük bir tarihî mirasın neticesi oldukları için bir buçuk milyon kürtten daha mühimdir. Ehemmiyet sayı ile orantılı olsaydı 100 milyon Arap iki buçuk milyon Yahudi’ye yenilmezdi. Irak Devleti de hemen bütün Arap devletleri gibi istikrarsız bir devlettir ve varlığının emniyete alınması şartlarının başında Türkiye ile iyi geçinmek gelir.
Bugün Kuzey Irak’ta Barzânî’ye muhtariyet vermek, Irak kabinesine birkaç kürt almak, onların her türlü azınlık haklarını tanımak ve “Irak Devleti Arap ve kürtlerden mürekkep bir devlettir” diyerek Türkler’i kaale almamak Irak’ın âkibeti bakımından hiç de hayırlı değildir.
Burada Türk Devleti’ne düşen görev de mühimdir. Büyük bir geçmişin hâtıraları olarak surda burda kalan Türk topluluklarını ihmal edemeyiz. Türkiye sadece taviz mi verecek? Siyasî sınırlar dışında kalan Türkler’in hakkı aranmayacak mı? Âciz Irak Devleti yarın Barzânî’nin Türkiye’deki kızıl kürtleri kışkırtarak başımıza yeni gaileler açmasına kadar bekleyecek miyiz?
Bir Kürt devleti, Türkiye için hiçbir zaman bir tehlike olamaz. Fakat bir kürt devleti, hele kızıl bir Kürt devleti dışarı düşman kuvvetlerin üssü haline gelirse, ki böyle olacağı muhakkaktır, Türkiye’nin zayıf bir ânında buhranlar doğurabilir.
Türkiye, Kıbrıs Türkleri’nin haklarını korumak istediği zaman karşısında basiretsiz Amerika’yı bulmuştu. Bulgaristan Türkleri’nin hakkını korumak isterse karşısında basiretli Rusya’yı bulur. Fakat Irak Türkleri’nin hakkını korumak için bir hareket yaparsa karşısında hiç kimseyi bulmaz.
Beş on günde bitirilecek olan böyle bir hareket millî ahlâk, millî siyaset, yarınki emniyet bakımından bir zaruret değil mi? Türkiye’nin uyuşuk değil, dinamik ve çetin olduğunu göstermesi bakımından da terbiyevî bir tesiri yok mu?