Cihan tarihinde en çok savaşan millet Türkler olmuştur. Bu savaşların bir listesini çıkarmak, bilhassa eski zamanlar için, güçtür. Denilebilir ki 15. asırdan önceki Türk tarihi mütarekesiz bir savaştan ibarettir.Onun için ben burada yalnız Türkiye’yi, o da Osmanlı hanedanı zamanında, aldım. Aşağıdaki liste Türk Ordusunun belli başlı savaşlarını gösteriyor. Bunlardan italik harflerle yazılmış olanlar bizim yenildiğimiz savaşlardır. Ötekilerse çoğunda yendiğimiz ve pek azında müsavi ehemmiyetsiz sınır kavgalarını almadım. Savaşların da (93 harbi), (Balkan harbi) gibi hususi isimleri yerine hangi millet ve devletlerle yapıldığını gösterdim. Artık bu listeye bakarak Türk çocukları kimin dost, kimin düşman olduğu hakkında hükümlerini versinler.
Yıl | Müttefik. Düşmanlarımız | Savaşların Adı |
1364 | Sırp-Macar-Romen (Eflak ve Boğdan) | Sırp Sındığı |
1364 | Rum | Biga’nın Zaptı |
1365-1375 | Rum | Yanbolu, Vize, Kavala, Drama havalisinin Zaptı |
1389 | Sırp-Macar-Boşnak-Romen | Kosova Meydan Savaşı |
1391 | Rum | İstanbul muhasarası, Selânik ve Yenişehir taraflarının Zaptı |
1395 | Macar, Fransız, Alman, İngiliz, Çek, İtalyan, İskoç, Romen | Niğbolu Meydan Savaşı |
1422 | Rum | İstanbul’un Muhasarası |
1422 | Romen (Eflak) | Tazminat alınarak sulh |
1423 | Rum Arnavut | |
1428 | Macar-Sırp | |
1430 | Rum-İtalyan (Venedik) | Selâniğin Zaptı |
1433 | Sırp | – |
1437-1444 | Macar-Sırp-Romen-Leh-Alman | |
1444 | Macar-Sırp-Romen-Alman | Varna Meydan Savaşı |
1445-1446 | Rum | Mora Rumları Vergiye Bağlandı |
1448 | Macar-Romen-Çek-Alman | İkinci Kosova Meydan Savaşı |
1452-1453 | Rum | Bizans’ın mahvı ve İlhakı |
1454 | Rum-Arnavut | |
1454 | Macar-Sırp | Sırplar yılda 30.000 duka vergiye bağlandı |
1454-1455 | Rodos | |
1455 | İtalyan (Ceneviz) | Sakız Cenevizleri yılda 10.000 duka vergiye bağlandı |
1455-1459 | Sırp | Sırbistan’ın mahvı ve İlhakı |
1458 | Rum-Arnavut | Şimali Moranın zaptı |
1459-1460 | Rum-Arnavut | Venediğe ait şehirler müstesna olarak bütün Mora’nın zaptı. |
1461 | İtalyan (Ceneviz) | Amasra’nın zaptı. |
1461 | Rum | Trabzon İmparatorluğunun mahvı ve ilhakı. |
1462 | Romen (Eflak) | Rodos’un tahta çıkarılması ve 10.000 duka vergi. |
1462 | İtalyan (Ceneviz) | Midilli’nin zaptı. |
1463 | Sloven | Bosna Krallığının mahvı ve ilhakı. |
1463-1479 | İtalyan (Venedik) | Moradaki Venedik şehirleriyle Arnavutluk ve Ağrıboz ilhak olundu. 100.000 lira tazminat alındı. Yılda 10.000 lira vergiye bağlandı. |
1464 | Macar | |
1464-1467 | Arnavut | |
1475 | Macar-Leh-Romen (Boğdan) | |
1475 | İtalyan (Ceneviz) | Kırım ve civarı sahillerindeki Ceneviz şehirlerinin zaptı. |
1479 | Macar-Romen (Eflak)-Alman (Sakson) | – |
1480 | Rodos | – |
1480 | İtalyan | Zanta, Santamavra adalarıyla Otrant’ın zaptı. |
1482 | Romen (Boğdan) | Kili ve Akkermanın zaptı. |
1485-1491 | Mısır | Tunusluların tavassutuyla ve müsavi şeraitle sulh. |
1487 | Romen (Boğdan) | – |
1492-1493 | Macar | – |
1498 | Leh | – |
1498-1502 | İtalyan (Venedik) | Mora’da son kalan şehirlerin zaptıyla sulh. |
1514-1516 | İran | Çaldıran meydan savaşı. |
1516-1517 | Mısır | Mısır’ın mahvı ve ilhakı. |
1520-1521 | Macar | Belgrat’ın zaptı |
1522 | Rodos | Rodos’un ilhakı. |
1526 | Macar | Mohaç meydan savaşı. Macaristan’ın ilhakı. |
1529 | Alman | Viyana muhasarası. |
1532 | Alman | – |
1533-1535 | İran | Irakeyn seferi. |
1537-1540 | İtalyan (Venedik) | Arnavutlukta bazı kale ve adaların zaptı ve 300.000 lira tazminat alınması. |
1537 | Alman | – |
1538 | Romen (Boğdan) | – |
1538 | Portekiz | Hindistan’da. |
1541-1547 | Macar-Alman | Macaristan’ın öteki kısımlarının ilhakı, Avusturya’nın yılda 30.000 altın vergiye bağlanması. |
1548-1549 | İran | Van vesaire kalelerin zaptı. |
1551-1552 | Alman | – |
1552 | Aziz Yahya Şövalyeleri | Trablus’un Turgut Reis tarafından zaptı. |
1553-1555 | İran | Amasya muahedesi. |
1556-1559 | Alman | – |
1562 | Alman | – |
1565 | Malta | Turgut’un şehadeti. |
1565-1568 | Alman | Siget’in zaptı. |
1566 | İtalyan (Ceneviz) | Sakız’ın zaptı. |
1568-1570 | Arap | Yemen’in fethi. |
1570-1573 | İtalyan (Venedik) – İspanyol – Papa – Savua – Malta | Kıbrıs’ın fethi ve 30.000 duka. |
1574 | İspanyol | Tunus’un zaptı. |
1574 | Romen (Boğdan) | – |
1575 | Alman-Hırvat | Sınır harbi. |
1578 | Portekiz | Fas’ta Krallarıyla birlikte Portekiz ordusunun imhası. |
1578-1590 | İran | Azerbaycan, Gürcistan ve Lûristan’ın zaptı. Ferhat Paşa muahedesi. |
1593-1606 | Alman | Zitvatorok muahedesi. |
1603-1612 | İran | Nasuh Paşa muahedesi. |
1615-1618 | İran | Serav muahedesi. |
1620-1621 | Leh | – |
1623-1639 | İran | Kasr-ı Şirin muahedesi. |
1633-1634 | Leh | – |
1641-1642 | Rus | Azak’ın zaptı. |
1645-1669 | İtalyan (Venedik) | Girit’in zaptı. |
1646 | Rus | Kırım Hanı’nın akınından dolayı Rusların Azağa hücum ve mağlubiyetleri. |
1662-1664 | Alman | Vasvar muahedesi. |
1672 | Leh | Bucaş muahedesi. |
1673-1676 | Leh | – |
1677 | Rus | Cehrin seferi. |
1682-1699 | Alman-İtalyan-Leh-Rus | Karlofça muahedesi. |
1710 | Rus | Prut muahedesi. |
1714-1717 | İtalyan (Venedik) | – |
1715-1718 | Alman | Pasarofça muahedesi. |
1722-1728 | İran | – |
1730-1731 | İran | Ahmet Paşa muahedesi. |
1731-1735 | İran | – |
1735-1739 | Rus-Alman | Belgrat muahedesi. |
1742-1745 | İran | – |
1768-1791 | Rus | Kaynarca muahedesi. |
1776 | İran | – |
1786-1791 | Rus Alman | Ruslarla Yaş, Almanlarla Ziştov muahedesi. |
1798-1801 | İngiliz-Fransız | – |
1805-1812 | Rus | Bükreş muahedesi. |
1807-1809 | İngiliz | – |
1827-1829 | Rus | Edirne muahedesi. |
1852-1855 | İngiliz-Fransız-Rus-İtalyan-Sardunya | Paris muahedesi. |
1876 | Sırp-Karadağ | – |
1877-1878 | Rus-Romen-Sırp-Karadağ | Berlin muahedesi. |
1896-1897 | Rum (Yunan) | – |
1911-1912 | İtalyan | Trablus harbi. |
1912-1913 | Bulgar-Sırp-Yunan-Karadağ | Balkan harbi. |
1914-1918 | Rus – İngiliz – Fransız – İtalyan – Sırp – Romen – Belçika – Karadağ – Amerikan – Japon – Yunan – Portekiz – Siyam vs… | Sevr muahedesi. |
1919-1923 | Yunan-Ermeni-Fransız | Lozan muahedesi. |
Türk ordusunun bu hesap defteri bize epey şeyler öğretiyor. Bir defa toparlak hesapla 550 yıllık devirde en aşağı 275 yılın savaşla geçtiğini görüyoruz. Demek ki Türk Milleti son beş buçuk asırda ömrünün tam yarısını savaşta geçirmiş. Bu harikulâde bir neticedir. Çünkü bu kadar çok harpten sonra bir milletin yine zinde ve oldukça kuvvetli olarak yaşayabilmesi âdeta bir mucizedir. Başka hiç bir milletin hayatında bu kadar dövüş yoktur. İngilizlerle Fransızlar arasındaki yüz sene muharebesi bile hakikatte 110 yıldan fazla devam etmiş, fakat ancak bunun yarıdan azı harple yarıdan çoğu da mütareke veya sulhle geçmiştir. Hem de unutulmamalıdır ki yukarıdaki listede yalnız dış harpler vardır. Dahilî isyanlar ve harpler (meselâ bir çok Osmanlı-Karaman harpleri) bu listeye alınmamıştır. 11. asırda bütün İran, Azerbaycan, Irak ve Anadolu’ya yayılan Oğuz Türklerinin 1.500.000 nüfus olduğunu ve bu nüfusun 900 yıldır seferber halde bulunduğunu düşünürsek bu bir buçuk milyon Türk’ten ancak yarısının yerleştiği Anadolu’da bugün en aşağı 10.000.000 Türk’ün bulunması milletimizin hayat kaabileyetine çok parlak bir misal teşkil ettiğini teslim ederiz.
Yukarki liste, son beş buçuk asırlık tarihimizde hemen hemen bütün Avrupa milletleriyle harp ettiğimizi gösteriyor. Gerçi bu liste de İsveç, Norveç, Danimarka, Felemenk gibi milletlerin adı yoktur. Fakat düşünülmelidir ki bizim Alman harpleri dediğimiz savaşlara bütün bu şimal milletleri de yardımcı olarak iştirak etmişlerdir. İsviçre’de de ise bahse lüzum görmüyorum. Çünkü İsviçre bir millet değildir.
Bu milletler arasında Türkler yalnız Ruslarla Acemleri millî düşman olarak tanımıştır. Milattan önceki asırlardan beri bir birine düşman olan Turan ve İran’ın ezelî ve ebedî çarpışması Osmanlılar devrinde da ayrı dinî bir mahiyette devam etmiştir. Türk’ün kılıcına birkaç defa baş eğmek mecburiyetinde kalan hilekâr acemin son asırdaki müdafileri de hemen hemen tamamen İran da yerleşen Türkler olmuştur. İran’la olan 13 harbin biz yalnız 2 tanesinde yenilmişizdir. Ve bizi yenen de Afşar Türkü Nadir Şah olmuştur.
Ruslarla olan çarpışmalarımız da 13 tanedir. Bunun 6 tanesinde Ruslar 6 tanesinde de biz galip gelmişizdir. 1 tanesi müsavi olarak bitmiştir. Ruslar 6 galebelerinin 3’ünde bize karşı yalnız başlarına galip gelmişler, öteki 3’ünü müttefikleri sayesinde kazanmışlardır. Biz ise 6 galebemizden yalnız 2’sini müttefiklerimiz sayesinde elde etmişizdir. Bizim Ruslarla olan çarpışmalarımız yazılmamış bir destandır. Bu milletle olan savaşlarımız onların en kuvvetli bizim en zayıf zamanlarımıza tesadüf ettiği halde yine Türklüğün galebesiyle bitmiştir denebilir. Çünkü cihan savaşındaki Çanakkale müdafaamız Rusya’nın can damarını tıkamış ve onun ölümüne sebep olmuştur. Bununla beraber Türk-Rus mücadelesinin kat’i bir netice ile bittiği söylenemez.
Almanlarla olan harplerimiz bunlardan daha çoktur. Ve bunların en çoğu Türk silahlarının zaferiyle bitmiştir. Almanlar bizi yalnız başlarına hiç bir defa yenememişlerdir.
Bizden daima askerlik dersi alan milletlerden biri de Fransızlardır. Bunlar Osmanlılara karşı yapılan ehlisaliplere iştirak ettikleri gibi Girit’i kurtarmak için de yardımcılar göndermişler ve Napolyon kumandasında Cezzar Ahmet Paşadan dayak yedikten sonra son olarak da Çanakkale de ve kurtuluş savaşında cenup cephesinde bizimle aynı acemilik içinde boy ölçüşmüşlerdir. Fransızlar kendilerinin cesur bir millet olduklarını ikide bir ilân ederler. Fakat nedense bizimle olan harplerinde daima bunun aksi sabit olmuş ve Türk askerleri Fransızlarla “kılıçları kısa ama çizmeleri uzun” diye eğlenerek onların yalnız kaçtıklarını güzel bir nükte ile ima etmişlerdir.
Venedik ve Ceneviz adı altında bizden en çok dayak yiyen milletlerden birisi de İtalyanlardır. Romalıların bu şüpheli torunlarıyla 15 savaşımız vardır. Bunun 13’ünü biz, 2’sini onlar kazanmışlardır. Kazandıkları harbi de Almanya, Rusya ve Lehistan ittifakına borçludurlar. Öteki zaferleri ise yalnız 3.000 muntazam Türk askeri tarafından muhafaza olunan Trablus’a yaptıkları saldırıştır. İtalya buraya 60.000 askerle hücum etmiş, sonradan da 60.000 kişi daha sevk etmişti. Biz ise yalnız gizlice bir kaç zabit gönderebilmiştik. Bu 3.000 Türk bir kaç bin arabın yardımıyla İtalyanları tam bir yıl oyaladı. Arkasından Balkan Harbi çıkmasaydı kıyamete kadarda oyalardı. Ve vaziyet öyle göstermişti ki kazara Türkiye ile İtalya arasında kara yolu olsa Türk ordusu muhakkak Roma’ya girerdi. Zaten İtalyanlara Trablus’a saldırmak cesaretini veren de karadan hududumuzun olmaması ve donanmamızın yok denecek halde bulunmasıydı.
Şimdi de gazetelerde okuyoruz: Musolini atıp tutuyormuş. Şarka, Asya’ya genişlemek istiyormuş, filân… Hepimiz biliyoruz ki Musolini efendinin gözü Antalya ve İzmir’dedir. O buraya muhakkak saldıracaktır. Tabiî biz de kendisine lâzım gelen hürmette kusur etmeyeceğiz. Fakat herhalde Musolini efendi umduğunu değil bulduğunu yiyince şaşıracak, afallayıp sersemleyecektir.
Böyle zamanlarda insanın aklına derhal mazi geliyor ve kafamızda 2’ye karşı 13 rakamı derhal 2’ye karşı 14 oluyor…
Yukarki listeyi okuyan Türk çocuklarının 108 savaş içinde yalnız 14 mağlûbiyeti görünce göğüsleri iftiharla kabarabilir. Bugün, düşman ne kadar kuvvetli olursa olsun onu kendi vatanımızda yenmeye Türk ordusu kadirdir.
Evet, bugün tek başına Türk ordusunu yenecek hiç bir ordu yoktur.