Taviz bir fedakârlıktır. Ancak dosta karşı yapılır. Düşmana verilen taviz bir nevi yenik düşmeden başka bir şey değildir.
Taviz hangi düşmanı isteğinden vazgeçirmiş, hangi taviz veren kazançlı çıkmıştır?
Zaman kazanmak üzere geçici bir zaman için verilen taviz, taviz değil, karşı saldırı için bir gerilme ve gerilemeden ibarettir. Böyle bir düşünceyle yapılmayan, karşıdakini durdurmak, daha ileri gitmesini önlemek için verilen taviz yenilmektir. Bunun başka adı yoktur.
İkinci Cihan Savaşından Önce İtalya, Somali ve Eritre’ye asker yığarken ve bu hazırlığın Habeşistan’ı istilâ için olduğu hiçbir şüpheye yer bırakmayacak kesinlikle herkes tarafından bilinirken Habeşliler, sınıra asker toplamamak gibi bir tavizle İtalya’yı belki durduracaklarını ummanın cezasını çok acı şekilde çektiler. O taviz yani o gaflet yerine İtalya daha ilk yığmaklarını yaparken iptidaî ordularıyla Eritre ve Somali’ye saldırsalardı sonuç büsbütün başka olur, hiç olmazsa Habeşistan istilâsı yıllarca geriye kalırdı.
İkinci Cihan Savaşından önce ve savaş sırasında Türkiye’nin Rusya’ya manevî alanda verdiği tavizler, devlet başkanı ağzıyla Türkçülük ve Turancılığın kötülenmesi Rusların Türkiye üzerindeki emellerinden hiçbirini durdurmadığı Türkiye’ye saldırmak için ilk hazırlıklarını Alman ordularının Rusya’ya girmesi üzerine geri bıraktıkları gibi, ikinci hazırlıklarından da Japonya’da patlayan atom bombası üzerine vazgeçtiler.
Bununla beraber doğu illerimizden bazılarıyla Boğazlarda üs istemekten geri kalmadılar.
Tavizin hiçbir güçlüğü çözmediğinin son örneği Kıbrıs meselesidir. Yunanistan gibi küçük ve aciz bir devlet bile tavizlerle kanmamıştır.
Çünkü düşmana taviz verilmez. Düşmana verilen taviz onun cüretini ve iştahını arttırır. Taviz, dostun gönlünü kazanmak için. verilir. Düşmanın bir gönlü yoktur ki kazanılsın.
Taviz vermeyi kabul eden, hele bunda devam eden, yenilmeyi kabul etmiş demektir.
Taviz verene başkaları, kavga çıkarmadığı için belki aferin der ama kimse onu şerefli ve haysiyetli saymaz.
Şerefliler taviz vermezler. Şerefin tavizi yoktur.